Eerder berichtten we al dat slechte voeding ongunstiger is voor de hersenen dan ondervoeding. Maar minstens net zo interessant is het om te weten of er ook voeding bestaat die juist uitgesproken gunstig is voor de hersenen. Uit onderzoek van de Kuopio Universiteit van Finland blijkt dat dit zeker bestaat.

De onderzoekers van de Kuopio Universiteit stellen dat er nog te weinig onderzoek is gedaan naar de impact van voeding op schoolprestaties. Daarom hebben ze de relatie tussen voeding en schoolprestaties bij schoolkinderen verder onderzocht. Hoewel aanvullend onderzoek gewenst is, zijn de resultaten wel duidelijk: gezonde voeding maakt het verschil, zeker op de korte termijn.

Opzet van het onderzoek

Aan het onderzoek deden 161 Finse kinderen mee in de leeftijd van 6 tot 8 jaar. Voedingsfactoren werden vierdagelijks vastgelegd op de Mediterranean Diet Score (MDS), Baltic Sea Diet Score (BSDS) en Finnish Children Healthy Eating Index (FCHEI). De voedingsscores werden naast de schoolprestaties gelegd op het gebied van leesvaardigheid, leesbegrip en rekenvaardigheid. De resultaten werden onder andere gecorrigeerd voor leeftijd, geslacht, totale energie-inname en mate van lichamelijke activiteit.

De score op mediterrane voeding vertoonde een positieve relatie met leesbegrip bij kinderen op 8-jarige leeftijd. Dus: hoe vaker er voedingsmiddelen uit het mediterrane voedingspatroon werden gegeten, hoe beter het leesbegrip. Het Baltic Sea Diet vertoonde een positieve relatie met leesvaardigheid op 7- tot 8-jarige leeftijd en leesbegrip op 6- tot 8-jarige leeftijd. De score op FCHEI vertoonde een positieve relatie met leesvaardigheid op 6- tot 7-jarige leeftijd en leesbegrip op 6- tot 8-jarige leeftijd.

Kinderen die het hoogst scoorden op BSDS en FCHEI hadden weer een betere leesvaardigheid en -begrip dan kinderen die het laagst scoorden op deze voedingspatronen. Opvallend was dat geen enkele voedingsscore correleerde met rekenvaardigheid (Haapala 2016, Haapalaa 2015).

Mediterraan, Baltisch en FCHEI

Van de drie gebruikte voedingspatronen, is het mediterrane voedingspatroon wellicht het bekendst. Hierin wordt veel vis, groente, fruit en noten gegeten en meer volkorenproducten dan producten met geraffineerde koolhydraten. Het was al bekend dat mediterraan eten de cognitieve achteruitgang bij ouderen remt.

Een iets minder bekend voedingspatroon is het Baltic Sea Diet. Dit noordelijke voedingspatroon komt in grote lijnen overeen met mediterrane voeding, maar bestaat voornamelijk uit fruit, groente, vis, bessen en volkoren graanproducten. Het verschil zit hem vooral in het gebruik van lokale producten, bijvoorbeeld vaker tonijn in het zuiden en vaker zalm in het noorden, of vaker tarwe in het zuiden en rogge in het noorden.

De Finnish Children Healthy Eating Index is eigenlijk geen voedingspatroon, maar een afspiegeling van de nutriëntinname van Finse schoolkinderen. Een hoge inname van bijvoorbeeld suiker en verzadigde vetzuren leidt tot een lage score op de index. Een hoge inname van meervoudig onverzadigde vetzuren, voedingsvezels, vitamine D en E zorgt juist voor een hoge score. Wie hoog scoorde op FCHEI scoorde ook beter qua schoolprestaties (Kyttälä 2014)

Leefstijl en schoolprestaties

Sinds het publiceren van de Finse studie is er meer onderzoek gedaan naar de effecten van voeding en leefstijl op de schoolprestaties. In een Canadese studie naar jongeren met een gemiddelde leeftijd van 13 jaar oud werd gevonden dat leefstijlfactoren een belangrijke rol spelen in de schoolprestaties. Gedurende 3 jaar werd informatie over leefstijlfactoren zoals slaap en beweging, voedingsgewoontes, cognitieve controle en schoolprestaties verzameld.

In de lijn der verwachtingen concludeerde de studie dat de hoeveelheid slaap gecorreleerd is met de schoolprestaties. Daarnaast werden er verschillen gevonden tussen jongens en meisjes. Zo werd alleen bij meisjes een negatief verband gezien tussen de hoeveelheid tijd die op sociale media en achter schermen werd besteed met de schoolprestaties. Gezonde voedingsgewoontes werden bij jongens in verband gebracht met betere schoolprestaties. Bij meisjes werd er een verband gevonden tussen gezonde voeding en cognitieve controle, maar niet met schoolprestaties (Dubuc 2019).

Jong geleerd

De hersenen ontwikkelen zich door de gehele kindertijd. Onderzoekers waren benieuwd of het effect van een gezonde voeding al merkbaar was op zeer jonge leeftijd. In de studie werden 1 jaar oude kinderen getest op neurologische ontwikkelingsscore. Hieruit werd geconcludeerd dat hoe langer de baby’s borstvoeding kregen, hoe beter de neurologische ontwikkeling. Daarnaast bleek dat als de kinderen meer vis, groenten en fruit te eten kregen dat ze beter neurologisch ontwikkeld waren. De positieve effecten van een gezonde voeding zijn dus al op zeer jonge leeftijd merkbaar (Blomkvist 2019). Meer en langduriger onderzoek is nodig om te concluderen of dit van invloed is op bijvoorbeeld schoolprestaties op latere leeftijd.

Kennis in de praktijk

Veelal zijn studies gericht op de negatieve kant van een ontoereikend voedingspatroon, of een ongezonde levensstijl. Goed nieuws ditmaal want ook het gezonde voedingspatroon en leefstijl zijn onderzocht en met veelbelovend resultaat. Een gezond voedingspatroon heeft een positieve invloed op de neurologische ontwikkeling van baby’s en de schoolprestaties van kinderen. Het Mediterrane voedingspatroon en Baltic Sea Diet werden in de Finse studies in verband gebracht met betere schoolprestaties. Beide voedingspatronen staan bekend om het eten van producten uit de regio en zijn rijk aan gezonde visvetzuren, groenten, fruit en vezels. Naast voeding is het belangrijk voor kinderen om voldoende te slapen en schermtijd te verminderen voor betere schoolprestaties.